Biuletyn Informacji Publicznej

Przepisy o koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego określają m. in. zasady ustalenia pierwszeństwa kraju do wypłaty świadczeń rodzinnych i świadczenia wychowawczego w momencie kiedy członek rodziny przebywa za granicą, w kraju członkowskim Unii Europejskiej lub w Lichtensteinie, Islandii, Norwegii albo Szwajcarii.

Wniosek o ustalenie prawa do świadczeń rodzinnych oraz świadczenia wychowawczego (500+) składa się w organie właściwym tj. urzędzie gminy/miasta lub ośrodku pomocy społecznej właściwym ze względu na miejsce zamieszkania.

Organ właściwy przekazuje wojewodzie wniosek wraz z niezbędnymi informacjami, dotyczącymi rodziny wnioskodawcy, zebranymi na podstawie złożonych przez stronę dokumentów.

Przekazane dane powinny zawierać:

• imię, nazwisko numer PESEL, kraj przebywania członka/członków rodziny wnioskodawcy za granicą wraz z adresem zamieszkania poza granicami RP,
• nazwę i adres pracodawcy lub miejsce prowadzenia działalności gospodarczej poza granicami RP,
• dokładne daty wyjazdu (ewentualnie powrotu),
• rozpoczęcia (ewentualnego zakończenia) aktywności zawodowej (zatrudnienia, działalności gospodarczej, pobierania zasiłku dla bezrobotnych, świadczeń emerytalno-rentowych),
• dane dotyczące  aktywności zawodowej w Polsce.

Dokumenty niezbędne do rozpatrzenia wniosku, dotyczące sytuacji zawodowej członka rodziny przebywającego za granicą:

• oświadczenie do ustalenia ustawodawstwa państwa właściwego do wypłaty świadczeń (druk nr 1 w zakładce druki do pobrania),
• umowy o pracę, świadectwa pracy lub zaświadczenia potwierdzające okresy zatrudnienia wraz z tłumaczeniem przysięgłym,
• w przypadku pracownika oddelegowanego - formularz PD A1 wystawiany na wniosek pracodawcy przez terenową jednostkę Zakładu Ubezpieczeń Społecznych,
• dokument potwierdzający dokonanie rejestracji działalności gospodarczej na terenie innego kraju wraz z tłumaczeniem przysięgłym,
• decyzje lub zaświadczenia potwierdzające przyznanie prawa do renty, emerytury, świadczeń z tytułu bezrobocia, choroby, choroby zawodowej, macierzyństwa wraz z tłumaczeniem przysięgłym.

Dokumenty niezbędne do rozpatrzenia wniosku, dotyczące aktywności zawodowej członka rodziny zamieszkującego w Polsce:

• oświadczenie strony/zaświadczenie pracodawcy/umowy o pracę potwierdzające okresy zatrudnienia,
• decyzje potwierdzające okresy uprawnienia do renty, emerytury, świadczenia rehabilitacyjnego, zasiłku chorobowego, zasiłku macierzyńskiego,
• zaświadczenie/oświadczenie potwierdzające okresy uprawnienia do urlopu wychowawczego,
• zaświadczenie potwierdzające okres  rejestracji w powiatowym urzędzie pracy wraz z informacją o okresie uprawnienia do zasiłku dla bezrobotnych,
• zaświadczenie potwierdzające okres podlegania ubezpieczeniom społecznym w KRUS,
• oświadczenie o braku aktywności zawodowej (druk nr 2 w zakładce druki do pobrania) – w sytuacji, gdy osoba była nieaktywna zawodowo tzn. niepodlegała ubezpieczeniom społecznym w Polsce. 

Ponadto:

• w przypadku utraty dochodu przez członka rodziny w roku kalendarzowym poprzedzającym okres zasiłkowy lub po tym roku, do wniosku należy dołączyć dokument w tym oświadczenie określający datę utraty dochodu oraz wysokość i rodzaj utraconego dochodu (świadectwa pracy, PIT-y, decyzje organów właściwych) natomiast
• w przypadku uzyskania przez członka rodziny dochodu po roku kalendarzowym poprzedzającym okres zasiłkowy, do wniosku dołączyć należy dokument, w tym oświadczenie, określający datę uzyskania dochodu oraz wysokość i rodzaj dochodu uzyskanego przez członka rodziny za miesiąc następujący po miesiącu, w którym nastąpiło uzyskanie dochodu (umowa o pracę, oświadczenie/informację pracodawcy - druk nr 7 lub 8 w zakładce druki do pobrania).

NAJCZĘŚCIEJ ZADAWANE PYTANIA:

1.  Mój mąż pracuje w Niemczech, tam pobiera Kindergeld na nasze dzieci. Mieszkam z dziećmi w Polsce i nie pracuję. Czy  mogę się starać o świadczenie 500+?

Zgodnie z przepisami unijnymi pierwszeństwo w wypłacie wszystkich świadczeń rodzinnych (w tym także świadczenia wychowawczego), ma państwo, w którym jest aktywność zawodowa członka rodziny. W związku z powyższym, jeżeli współmałżonek pracuje w Niemczech, a pani nie pracuje zawodowo w Polsce, pierwszeństwo do wypłaty świadczeń rodzinnych ma ustawodawstwo niemieckie. Polska, jako państwo drugie w kolejności do wypłaty świadczeń może wydać decyzję tzw. dodatku dyferencyjnego, czyli różnicy świadczeń pomiędzy świadczeniami z Niemiec, a kwotą świadczeń przewidzianych przez ustawodawstwo polskie. Rodzina powinna otrzymać jedną najwyższą kwotę świadczenia przewidzianą przez poszczególne ustawodawstwa obu krajów objętych koordynacją systemów zabezpieczenia społecznego.

2. Pracujemy z mężem w Czechach, ale mieszkamy z dziećmi w Polsce. Otrzymujemy na nasze dzieci czeski zasiłek rodzinny. Czy otrzymamy 500+?

Zgodnie z przepisami unijnymi pierwszeństwo w wypłacie wszystkich świadczeń rodzinnych (także świadczenia wychowawczego 500+), ma państwo, w którym jest aktywność zawodowa. W związku z tym, pierwszeństwo do wypłaty wszystkich świadczeń rodzinnych (także świadczenia wychowawczego) ma ustawodawstwo czeskie, dlatego też Republika Czeska wypłaca świadczenia rodzinne. Polska, jako państwo właściwe w drugiej w kolejności, ze względu na miejsce zamieszkania dzieci, może wypłacić tzw. dodatek dyferencyjny. Jest to różnica pomiędzy świadczeniem wypłacanym w Republice Czeskiej a świadczeniami, które przysługują w Polsce. Rodzina powinna otrzymać jedną najwyższą kwotę świadczenia przewidzianą przez poszczególne ustawodawstwa obu krajów objętych koordynacją systemów zabezpieczenia społecznego.

3. Pracujemy z mężem w Czechach, ale mieszkamy z dziećmi w Polsce. Chcemy starać się tylko o świadczenie wychowawcze w Polsce. Czy otrzymamy 500+?

Nie można wybierać kraju, w którym chce się pobierać świadczenia rodzinne (w tym także świadczenie wychowawcze 500+). Przepisy unijne jasno określają pierwszeństwo kraju do wypłaty świadczeń rodzinnych. W przypadku, kiedy pracują państwo w Czechach, a dzieci zamieszkują na terenie Polski, pierwszeństwo kraju do wypłaty świadczenia określa aktywność zawodowa rodziców. Należy złożyć wniosek o wszystkie świadczenia rodzinne (w tym także świadczenie wychowawcze) w Polsce i w Czechach. Po otrzymaniu decyzji z Republiki Czeskiej należy ją przedstawić w urzędzie wojewódzkim celem wydania decyzji tzw. dodatku dyferencyjnego. Polska jako kraj drugiej kolejności określi wysokość dodatku dyferencyjnego, czyli różnicy świadczeń pomiędzy świadczeniami uzyskanymi w Czechach, a kwotą świadczeń przysługujących w Polsce.

4.  Mój mąż pracuje w Niemczech. Ja z dwójką dziećmi mieszkam w Polsce, gdzie pracuję. Pomniejszono nam świadczenia na terenie Niemiec o kwotę świadczenia wychowawczego.  Czy powinnam się starać o świadczenie wychowawcze 500+?

Zgodnie z przepisami unijnymi pierwszeństwo do wypłaty świadczeń rodzinnych  (także świadczenia wychowawczego 500+) ma państwo, w którym jest aktywność zawodowa członków rodziny. W przypadku zatrudnienia w dwóch różnych krajach objętych systemami koordynacji świadczeń należy wziąć pod uwagę miejsce zamieszkania dzieci. W związku z powyższym, jeżeli współmałżonek pracuje w Niemczech, a pani pracuje zawodowo w Polsce, pierwszeństwo do wypłaty świadczeń rodzinnych (także świadczenia wychowawczego 500+) ma ustawodawstwo polskie.  Należy złożyć wniosek w Polsce, a na podstawie decyzji wojewody instytucja niemiecka powinna wydać decyzję  tzw. dodatku dyferencyjnego, czyli różnicy pomiędzy świadczeniem wypłacanym w Polsce, a kwotą świadczeń przysługujących w Niemczech.

5.  Mieszkamy razem z dwójką dzieci w Belgii, mąż pracuje, ja zajmuję się domem. Jedno z naszych dzieci pozostaje pod opieką babci w Polsce. Czy otrzymamy świadczenie 500+ na wszystkie dzieci?

Zgodnie przepisami unijnymi pierwszeństwo do wypłaty świadczeń ma kraj, w którym jest aktywność zawodowa, w następnej kolejności brane jest pod uwagę miejsce zamieszkania dzieci. W opisanym przypadku państwem pierwszym do wypłaty wszystkich świadczeń rodzinnych na wszystkie dzieci – w tym również świadczenia wychowawczego jest Belgia. Polska, jako państwo drugie w kolejności i  może wydać decyzję tzw. dodatku dyferencyjnego, czyli różnicy pomiędzy świadczeniami wypłacanymi w Belgii a tymi, które przysługują w Polsce.

 6.  Ojciec mojego dziecka mieszka i pracuje w Niemczech. Ja mieszkam w Polsce z dzieckiem i nie pracuję. Czy otrzymam świadczenie 500+?

Z uwagi na fakt, że ojciec pani dziecka przebywa i pracuje w Niemczech, a pani nie jest aktywna zawodowo w Polsce, pierwszym krajem do wypłaty świadczeń rodzinnych są Niemcy.  Złożony przez Panią wniosek o świadczenie wychowawcze (które jest tym samym świadczeniem co zasiłek rodzinny w Niemczech) wojewoda prześle do niemieckiej instytucji łącznikowej celem rozpatrzenia. Po uzyskaniu informacji z kraju pierwszej kolejności o wysokości przyznanych świadczeń, Polska wyda decyzję tzw. dodatku dyferencyjnego.

7.   Mój były mąż i ojciec dwójki moich dzieci mieszka i pracuje w Norwegii. Mieszkam w Polsce z dziećmi i z obecnym partnerem, z którym mam wspólne dziecko.  Nie jestem aktywna zawodowo w Polsce. Czy otrzymam świadczenie wychowawcze na wszystkie dzieci?

Z uwagi na fakt, że ojciec pani dzieci dwójki  przebywa i pracuje w Norwegii,  a pani nie jest aktywna zawodowo w Polsce w odniesieniu do świadczeń rodzinnych (takim jest również świadczenie wychowawcze) w stosunku do tych dzieci będą miały zastosowanie przepisy o koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego, a wniosek powinien być rozpatrzony przez wojewodę. W pani przypadku pierwszym krajem do wypłaty świadczenia względem tych dzieci jest Norwegia.  W związku z tym, złożony przez Panią wniosek o świadczenie wychowawcze na te dzieci będzie przesłany do rozpatrzenia przez Państwo właściwe w pierwszej kolejności (z tytułu zatrudnienia ojca dziecka) czyli Norwegię. Tamtejsza instytucja powinna wydać decyzję dotyczącą świadczeń rodzinnych na tą dwójkę dzieci. W przypadku, kiedy świadczenia norweskie będą niższe, niż świadczenia należne w Polsce, strona polska powinna wydać decyzję w sprawie dodatku dyferencyjnego. Świadczenie wychowawcze w postaci dodatku dyferencyjnego na pierwsze dziecko będzie mogło zostać wypłacone wyłącznie po spełnieniu warunku kryterium dochodowego określonego przepisami polskimi.  W odniesieniu do dziecka, którego ojcem jest obecny partner, decyzja w sprawie świadczenia wychowawczego zostanie wydana przez gminę wyłącznie w oparciu o przepisy krajowe.

8. Mieszkamy wraz z dziećmi w Wielkiej Brytanii, gdzie obydwoje z mężem pracujemy. Czy jako obywatele polscy możemy ubiegać się o świadczenie 500+?

W państwa przypadku brak jest elementu transgranicznego, ponieważ cała rodzina przebywa na terytorium Wielkiej Brytanii. Wypłata wszystkich świadczeń rodzinnych powinna odbywać się wyłącznie na podstawie ustawodawstwa brytyjskiego.